Etiket: anayasa

Adalet Üzerine Tek Sayfa – 1

Burcak Demokrasi ve Adalet~2Martin Luther King Günü olarak kutlanan ABD’li insan hakları aktivisti ve savunucusu siyah lider Marthin Luther King’in doğum günü için:

Adalet, başlı başına eşitlik demek olmadığı gibi, kanuni, ahlaki veya dini demek de değildir.

Tam tersine (i) eşitlik veya eşit olan, (ii) ahlak veya ahlaki olan, (iii) herhangi bir din veya o dine uygun olan, ya da (iv) kanun veya kanuni olan adil olmayabilir.

Kanuni olan her hangi bir zamanda iktidar olan bir monarkın, bir grubun, hatta demokrasilerde tiranlaşmış, yozlaşmış bir hükumetin ürünü olabilir.  “Devlet (kanun) benim!” diyen Fransa’nın ünlü “Güneş” Kralı XIV. Louis, 1932 Alman Başkanlık seçimleriyle seçilip, kanunlar çerçevesinde ve demokratik olarak iktidara gelip dünyayı ırkçılık temelinde kana bulayan Hitler “kanuni” olanın ürünüdür. Kanuniliğin adaletten ve vicdandan uzak, tiraniye ve zulme dönüşebileceğini, hatta kendi annesi olan demokrasiyi dahi yiyebilecek bir canavara dönüşebileceğini tarih defalarca ispat etmiştir.

Ahlak, halk etmek yani yaratmak kökünden gelen bir Arapça kelimedir, “hulk” ise yaratılış anlamına gelir. Bu bakımdan “ahlak” yaratılıştan gelen huy özellikleri biçiminde değerlendirilmiştir. Türkçe’de yüklenen anlamıyla bireyin sosyal değerlerini yani bir yandan kişinin yaratılıştan gelen farklı karakter özelliklerini, huylarını ifade ederken diğer yandan kişinin sonradan edindiği tutum ve davranışlar için de kullanılır.  Bir diğer anlam boyutu da toplumun benimsediği değerler sisteminin de adı olmuş ve bireyin zaman zaman toplumla olan çatışmasının sebebi, zaman zaman toplumun bireye empoze ettiği değer yargıları sistemi anlamlarında da kullanılagelmiştir.

Ahlak da topluma, yere, zamana hatta kişiye dahi değişebilecek olan, toplumun bir kısmının veya zümresinin bir bireye, birkaç bireye veya bir gruba zulmetmesine zemin olarak gösterebilecek bir silah olarak kullanılabilir. Ahlak kisvesi altında insanlar damgalanır, takibata uğrar, uzuvları kesilir, işkence görür, öldürülür. Bilimle uğraştığı için takibata uğrayan, öldürülen aydınlar, tecavüze uğradığı için işkence gören, yakılan, öldürülen, recmedilen kadınlar, ruhuna şeytan girdi diye işkenceye uğrayan akıl hastaları hep silah olarak da kullanılabilen bir ahlak anlayışının kurbanı olmuştur.

Kanun ve ahlak gibi en güzel araçlar olarak kullanılabilecek iken, silah haline gelen kavramlar gibi, eşitlik de kullanılma biçimine göre bir adaletsizlik hatta zulüm aracı haline gelebilir. Bir derebeyi ile o derebeyinin mülkünde çapa sallayan bir köylüye uygulanan “eşit” vergi, elinden eğitime ve bilgiye ulaşma imkanı alınmış bir çocukla, her türlü eğitime ve bilgiye ulaşma imkanı olan bir çocuğun aynı sınavla geleceğini belirleyecek yegane an olan üniversite sınavına sokulması, insanların cinsiyetlerinin farklı olmasına rağmen aynı çalışma şartlarına tabi tutulması gibi.

İşte bu gerçekleri gören modern hukuk, ahlaktan, dinden, eşitlikten veya kanundan bağımsız bir adalet anlayışı geliştirmiş ve bunun temellerini kendisi de halen değişen zamana göre evrilmekte olan İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’ne dercetmiştir. Modern hukuk devletlerinin anayasa mahkemeleri, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi hep bu bilimsel ve vicdani hukuk temelli adaleti tecelli etmek için çok büyük çabalara girişmiştir.

Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri, kanunla ve anayasa mahkemesi kararları ile, zamanında ülkelerine köle olarak getirdikleri, kölelik kalktıktan sonra da eşit eğitim ve fırsat eşitliğini götüremedikleri siyah topluma “affirmative action” adı altında eğitimde, iş dünyasında ve bazı toplumsal imkanlara erişimde imtiyazlar tanımaktadır. Siyah bir gencin en iyi Amerikan üniversitelerine girmesi zaman zaman aynı puanı hatta daha yüksek puanı alan beyaz bir gencin aynı üniversiteye girememesi sayesinde eşitleyici değil, geçmişin zulmünü, hatalarını ve eşitsizliğini giderici şekilde “denkleştirici” bir fiil ile sağlanmaya çalışılmakta, bu şekilde kümülatif bir toplumsal adalet ve imkan dağılımı tesis edilmeye çalışılmaktadır. Kamuya ve özel sektöre işe alımlarda kadınlara, etnik azınlıklara veya cinsiyet ayrımına uğramış olan çevrelere imtiyaz tanınması yine aynı mantığın bir sonucudur.

Sağlık Verilerinin Korunmasında Sağlık Bakanlığı’ndan Çağdaş Yaklaşım

Ben 1Sağlık Bakanlığı’nın hasta verilerini daha güvenli kılmak amaçlı olarak yeni bir yönetmelik çıkaracağına veya mevcut yönetmeliklerde bunu sağlayan değişikler yapacağına ilişkin bizzat Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan açıklamalar, ülkemizde mahremiyet ve veri korunması sorunlarını yeniden gündeme getirdi.

Öncelikle Sağlık Bakanlığı’nı iki konuda tebrik etmek gerekiyor. Birincisi, bu konuda çok acil hukuki düzenleme ihtiyacı vardı. Hatta Devlet Denetleme Kurulu’nun sağlık verilerinin yeterince güvenli şekilde korunmadığına ilişkin eleştirileri olmuştu. İkincisi ise bu düzenlemeye ilişkin sürecin Sağlık Bakanlığı tarafından nisbeten daha şeffaf ve yoruma açık bir şekilde yürütülmesidir. Zira hepimizin bildiği gibi halkı ilgilendiren yasama faaliyetleri, ortak aklı yansıtması ve ihtiyaçlara cevap verebilmesi için hukuk fakültelerinden, hukuk uygulamacılarından ve ilgili sektörlerin aktörlerinden görüş alarak yapılmalıdır. Ancak, ne yazık ki ülkemizde çok önemli yönetmelikler ve hatta kanunlar görüş alınmadan veya çok kısıtlı görüş alınarak hazırlanır, torba yasalar içine serpiştirilir ve TBMM Genel Kurulunda yapılan nihai görüşmede ortaya atılıveren bir teklifle de tadil edilerek çıkarılır. Hele yönetmeliklerden ancak Resmi Gazete’de görünce haberimiz olur.

İşte Sağlık Bakanlığı’na iki noktada tebriğim gereğini yapmalarından ve nisbeten daha şeffaf olmalarındandır. Tabii bir taslak metin yayınlansa da ilgililer görüş verebilse çok daha iyi olurdu ama neyse… Ben bu makale vesilesiyle kendi üzerime düşeni yapmış olayım.

Ülkemizde ne yazık ki veri korunmasına ilişkin çıkarılmış spesifik bir yasal düzenleme bulunmamaktadır. Kişisel veriler ve mahremiyet Anayasa, Medeni Kanun, Ceza Kanunu, bankacılık mevzuatı hükümleri; sağlık verileri özelinde ise bunlara ek olarak Hasta Hakları Yönetmeliği, Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği gibi ikincil mevzuatla korunmaya çalışılmaktadır.

Oysa ki kişisel mahremiyet temel bir insan hakkıdır. Hele kişinin sağlık verileri hukuken kesin olarak gizli ve hassas bilgi olarak kabul edilir. Normal şartlar altında temel hukuk prensiplerine ve modern hukuki düzenlemelere göre kişinin sağlık bilgilerine ancak hekiminin ve acil durumlarda kişiye tıbbi müdahele yapmak durumunda buluanan hekimin erişimi bulunması gerekir.

Ne acıdır ki ülkemizde ise örneğin özel sigorta kuruluşları herkesin en ince sağlık detayına bir şekilde erişebilmektedir. Sigorta şirketleri sigorta sözleşmesi yaparken bir anda vatandaşların önüne yıllarca önce bir sebeple hastaneye basit bir sebeple yaptığı başvuruyu koyarak bununla ilgili tüm oluşmamış potansiyel tedavi masraflarını sigorta kapsamından çıkarabilmektedir.

Hemen tamamı yabancı sermayeli veya ortaklı olan sigorta şirketlerinde her birimizin sağlık bilgisinin ne işi olduğu, bunların hangi şartlarda saklandığı, kimlerle paylaşıldığı ve ne amaçla kullanıldığı bir kamu güvenliği ve kamu sağlığı sorunudur. Bunu bir örnek olarak veriyorum. Bu gizli ve hassas bilgiler kar amacı güden bu şirketlerin elinde ise ve bizlerin önüne sigorta sözleşmesi yaparken konabiliyorsa durum vahimdir.

Sayın Müsteşar Yardımcısı Dr. Şuayip Birinci tarafından yapılan açıklamalardan anladığımız kadarıyla, Sağlık Bakanlığı’nın, önemli ve olumlu düzenlemeleri olacak. Beklediğimiz bu düzenlemelere göre, kişinin sağlık verilerine kişiyi tedavi eden veya kişi tarafından yetkilendirilmiş hekimi erişebilecek. Kişi, kendi sağlık verilerine erişebilecek aile bireylerini veya erişim sağlamayı tercih edeceği kişileri kendisi belirleyebilecek. Bu şekilde erişim yetkisi sahip olan hekim ve bireyler dışında yetkisi erişim olursa bu gözlemlenebilecek.

E-devlet ve e-sağlık uygulamaları bireylerin daha iyi kamu hizmeti ve sağlık hizmeti almasını sağlayacak, aynı yerde olmayan uzman hekimlerin teşhis ve tedavi için çok daha etkin konsültasyon yapmasına imkan verecek, kişi nerede olursa olsun herhangi bir sebeple sağlık hizmeti almak üzere başvuracağı özel veya devlet kurumlarının çok daha etkili hizmet verebilmesini sağlayacak çok önemli, aynı zamanda da gelişen teknoloji bakımından da kaçınılmaz uygulamalardır.

Ancak bu veriler toplanır ve saklanırken hastanın ve ailesinin kişilik haklarının ve mahremiyetlerinin ta kendisi olan sağlık verileri en az sağlık hizmetleri alma hakları kadar korunmalıdır.

Avrupa Birliği (AB) kişisel verilerin korunması konusuna çok büyük önem vermektedir. Avrupa Birliği’nin İşleyişi Anlaşması’nın 16. Maddesi, Avrupa Birliği Temel Haklar Sözleşmesi’nin 8. Maddesi, AB Directive 95/46/EC, AB Komisyonu’nun 4 Kasım 2010 tarihli bildirisi ve AB Komisyonu’nun 25 Ocak 2012 tarihli Veri Koruma Direktifi’nde kapsamlı değişiklik teklifi bunu göstermekte ve bunlar bütün olarak önemli hukuki referans teşkil etmektedir.

Tüm bu düzenlemeler ve AB’nin Almanya, Birleşik Krallık gibi ülkelerindeki düzenlemeler hastanın kendi izni olmadan sağlık verilerine kimse tarafından erişilmesine izin vermiyor. Hasta hangi doktorun bu veriye erilebileceğini kendi seçerek yetkiyi veriyor.

ABD’de de benzer bir koruma seviyesi bulunuyor ve bu konuda eyalet hukuklarının yanı sıra çok ciddi standartlar getiren detaylı federal yasal düzenlemeler dikkat çekiyor.

Bu arada detaylara girmeden belirtmeliyim ki gerek ABD’de gerek AB üyesi ülkelerde devlete (bakanlıklara, devlet sağlık kurumlarına) ve özel tedavi kurumları ile sigorta şirketlerine açılan sağlık verisi gizliliği ihlali davaları bu hassasiyetin gelişmesinde büyük rol oynamış ve yasal düzenlemeleri yönledirmiştir.

Ülkemizde ne yazık ki ne veri koruma mevzuatı var, ne de bu mevzuatın uygulanmasından sorumlu ABD ve AB’de olan özerk düzenleyici ve denetleyici bir kurum var.

Veri Koruma Kanunu Tasari2008’den beri TBMM önünde eski başbakanımız, yeni cumhurbaşkanımız Sayın R. Tayyip Erdoğan imzalı bir “Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Tasarısı” duruyor. Bu çalışmanın asıl dayandığı tarihi bir tarafa bırakın, 2008’den 2015’e dönemin başbakanı, cumhurbaşkanı olmuş, hala bu tasarının kanunlaşmamış olmasını mantık açıklayamıyor. Doğruyu yapmak istiyorsak, yeni düzenlemelerde bunca zamandan sonra değişen şartları, ihtiyaçları ve yaşanmış olabilecek hak ihlallerini de düşünmeliyiz.

Uzun lafın kısası, Sağlık Bakanlığı, modern, insani, uluslararası standartlara uygun bir yasal düzenleme çalışması yapmaktadır. Ancak bunun nasıl uygulanacağı teknik olarak hayati önem taşımaktadır. Sağlık Bakanlığı’nın bu uygulamasının her sektöre örnek olmasını, bankacılık, finansal işlemler, sermaye piyasaları, iletişim gibi alanlarda açık yara olan veri koruması hususunun modern, etkin ve vizyoner yasal düzenlemelerle kapatılmasını diliyorum.

*Burçak Ünsal, sağlık, teknoloji, inovasyon, medya ve telekomünikasyon hukuku alanlarında çalışan New York ve İstanbul Barolarına kayıtlı bir avukattır. Hukuk lisans ve yüksek lisans dereceleri yanında Fen Bilimleri yüksek lisansı da bulunmaktadır. Ünsal, özel hukuk uygulamasının yanında akademik ve sivil toplum faaliyetlerinde de bulunmaktadır.

Watch Behind the Scenes, Not Just the Show on the Stage*

Ben 1The Constitutional Court of Turkey annulled two provisions in the omnibus bill enacted on 11 September 2014, amending among others the so-called Internet Law. (Click here for the background article of Burcak Unsal published in Your Middle East)

Let me give my conclusive statement at the very beginning: these annulments are insufficient and the Internet Law is still loaded with many provisions which cannot answer the needs of contemporary Turkey and that obstruct Turkey from attaining the goals established by the government for 2023, the 100th anniversary of the Republic.

Media, academicians and the general public generally focus on the issues which have already become popular magazine topics such as YouTube and Twitter bans. However, even a school child knows how to easily avert such bans at zero cost.

The real problem and the bitter truth which is most ignored is the excess of power to undermine the judiciary and providing juridical immunity to government officials.

Although we have candidly shared our opinions on the Internet Law since the day it was enacted back in 2007, the government chose to amend it three times in the last six months totally contrary to what it should have been. Most recently it was amended by an omnibus bill, in September and it was the first piece of legislation approved by Tayyip Erdoğan in his capacity as president.

Most of the amendments introduced in the Internet Law are against the Turkish Constitution, as well as a December 2012 ruling of the European Court of Human Rights condemning Turkey due to the coarse Internet Law, which it found inadequate to be even considered law.

The Constitutional Court has annulled the following provisions in the omnibus law:

  • Banning a web site by the regulatory authority at its own discretion due to its perception of national security, public order or prevention of crime without a court order.
  • Collection of individuals’ Internet traffic data by the regulatory authority.

What this decision will bring is that

  • The regulatory authority will not be able ban any web site at its own discretion without a court order, nor will it be able to collect any traffic data of individuals.

Sounds good! But, is it enough to bring Turkey to where it should have already been? Not even close!

Turkey and her Internet Law are still far far away from what could make Turkey achieve its ambitions in the 100th anniversary of the Republic in 2023, set by the government, because;

  1. The Internet Law provides juridical immunity to the chairman and the personnel of the regulatory authority, just as the chairman and the personnel of the Turkish intelligence agency obtained back in 2012. Now, the chairman of the regulatory authority cannot be put on trial unless the relevant minister allows. This is an explicit violation of one of the pillars of the rule of law mandating that the administration shall answer to independent courts for its wrongdoings.
  2. The courts which shall review content removal would be determined by the Supreme Council of Judges and Prosecutors. However, this does not comply with the need to establish specialized courts. It takes a lot of effort and years to establish specialized courts which will hear content removal cases and crimes committed on the Internet.
  3. The chairman of the regulatory authority is entitled to remove content or ban a web site at his/her own discretion based on his/her own moral values, without a court order, if he/she believes that the content violates personal rights.
  4. A judge may ban an entire web site or an Internet service (as Twitter or YouTube), if the judge believes that banning/removing a specific URL (such as a specific video or a tweet) would not be sufficient to fulfill the objective of the court order.
  5. “Notice-and-Take-down” has been entirely set aside by allowing anyone who claims that her privacy has been violated to directly apply to the regulatory authority for content removal, by-passing the courts, the person who posted the content and the platform where the content was posted (such as Twitter, YouTube, Blogger and etc.). Upon such individual content removal application, the regulatory authority simply orders the access provider to comply with the removal demand.

*Please click here for the original article published in Turkish in Diken. Diken’de yayınlanan orijinal makale için tıklayınız.

Magazin Perdesindeki Oyunu Değil, Perdenin Arkasını Görün!

Ben 1Anayasa Mahkemesi (“AYM”), 2 Ekim 2014’te “Eylül Torba Yasası” ile getirilen Internet Yasası’nı değiştiren bir kısım hükmü iptal etti.

En son söyleyeceğimi baştan söyleyeyim. AYM’nin iptal kararları yetersizdir ve Internet Yasası hala Türkiye’nin ihtiyaçlarını karşılayamayacak, hükumetimizin koyduğu 2023 hedeflerine ulaşmakta bize ayak bağı olacak hükümlerle doludur. Yine de AYM Kararı hayati önemdedir ve sevindiricidir.

Özellikle medya, akademisyenler ve insanımız “YouTube kapatıldı, Twitter kapatıldı” gibi işin artık magazinleşmiş tarafında. Oysa ki, bir ortaokul çocuğu bile bu “kapatılmayı” zahmetsizce, masrafsızca aşabilir.

Asıl problem ve en az üzerinde durulan acı gerçek yürütmenin yargı alanına tecavüzü ve yürütmenin yargı denetiminden çıkarılmasıdır.

2007 senesinde ilk yasalaştığı günden beri en samimi iyi niyetlimizle halkımız için, Internet eko-sistemi için ve devletimizin çıkarları için hukuk çerçevesinde hep görüşlerimizi belirttik. Ancak, yıllar geçti ve medyadaki adıyla “Internet Yasası”, 2014 içinde altı ayda olması gerekenin yüzseksen derece aksi yönüne doğru tam üç defa değiştirildi. Son olarak Internet Yasası, Eylül ayında Sayın Cumhurbaşkanı R. Tayyip Erdoğan’ın Cumhurbaşkanı olduktan sonraki belki ilk onadığı yasa olan “Torba Yasa” ile değiştirildi.

Bu değişikliklerin çoğu, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (“AİHM”) Türkiye’yi haksız bulduğu Aralık 2012 tarihli bir hükümde “kanun olma yeterliliği taşımadığı” belirtilen Internet Yasası’nı hiç kimseye fayda sağlamayacak şekilde ve içlerinde benim de bulunduğum birçok hukukçuya göre Anayasa’ya aykırı olarak yapıldı.

Bu makaleyi kaleme alırken AYM kararını vermiş olmasına rağmen, bundan haberi dahi olmayan bir çok yorumcu 3 Ekim 2014 gecesi (Kurban Bayramı arefesi) ekranları doldurup TİB Başkanı’nın site kapatma yetkisinin ne kadar hukuki ve doğru olduğunu anlatmakta, buna karşı olanlar da yine bu AYM kararından habersiz bu düzenlemelerin hatalı olduğundan bahsediyordu. Bu sebeple dayanamadım, gerçekten bilmek isteyenlerle Bayram’ın ilk günü de olsa paylaşmak amacıyla bu makaleyi kaleme aldım.

Anayasa Mahkemesi Torba Yasa’da şunları iptal etti:

  • TİB’in kendisine hiçbir şikayet dahi gelmeden, bizzat kendi takdiriyle, yargı kararı olmadan bir sitenin hukuka aykırı olduğunu, milli güvenliğe aykırı olduğunu “düşünmesi”, kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi gibi “amaçlarla”, söz konusu siteyi dört saat içinde kapatabilme yetkisi.
  • TİB tarafından kişilere ait Internet trafik bilgilerinin toplanması.

Bu kararın sonucu ne olacak?

  • TİB mahkeme kararı olmadan milli güvenliği ve kamu düzenini koruma gibi gerekçelerle (!) kapatma kararı alamayacak ve mahkeme kararı olmadan kişilerin Internet trafik bilgilerini (hangi sitenin ne kadar süreyle ziyaret edildiği, hangi sitelerden gelip gidildiği, kullanıcı bilgisayarına ilişkin tanımlamalar vs) saklayamayacak.

Pekiyi, AYM’nin bu kararıyla olması gereken noktaya geldik mi?

Hayır, ne yazık ki olması gerekenden fersah fersah uzaktayız. Çünkü;

  1. TİB Başkanı’na ve personeline, aynı 2012’de MİT Yasasında yapılan değişiklikle getirildiği gibi yargı muafiyet getirilmektedir. Yani TİB Başkanı yasaya aykırı işlem yapsalar dahi yargılanmaları ancak ilişkili Bakan’ın izniyle, memurların yargılanmaları ise kurumun izniyle mümkün olabilecek. Bu açıkça hukuk devletinin temeli olan “idarenin işlemleriyle yargı denetimine tabi olması” prensibinin ihlalidir.
  2. İçerik kaldırma başvuruları ancak HSYK tarafından belirlenecek Sulh Ceza Mahkemelerine yapılabilmesi. Bu durum uzman mahkeme kurma gereğine aykırıdr. Söz konusu başvurulara konu hakkında uzmanlaşmış hakimlerin/mahkemelerin bakması gerekir. Bu konuda uzmanlaşma da bir kanun maddesi çıkarmak kadar kolay değildir!
  3. TİB Başkanı kendi takdiriyle, kendi dünya görüşüyle, kendisine şikayet dahi gelmeden bir sitenin özel hayatı ihlal ettiğini “düşünmesi” halinde, bu siteyi kapatabiliyor. Mahkemeye ancak site kapatıldıktan sonra kendisi kararını götürüyor.
  4. Hakim, spesifik bir web sayfasına (URL bazlı) erişimin engellenmesi yöntemiyle ihlâl olarak düşünülen durumun engellenemeyeceğini düşünürse, internet sitesindeki TÜM YAYININ engellenmesine karar verebiliyor.
  5. “Uyar – Kaldır” olarak anılan, Internet’e içeriği koyana ve içeriği koyduğu yere başvurma yöntemi tamamen kaldırılacak. Herkes doğrudan mahkemeye (ya da yukarıda anlatılan durumda TİB’e gidecek), mahkeme kararı 24 saat içinde verecek ve engelleme emrini Erişim Sağlayıcılar Birliği’ne uygulatacak. Yani Twitter, Facebook, YouTube, Bloglar ve bunlara içerik sağlayan kullanıcılar tamamen süreç dışı bırakılıyor.

Medyada Demokrasi ve Adalet Gönüllüleri & Çalışmalarımız

Screen Shot 2014-03-01 at 11.12.18 ÖÖ

Vagus TV – Demokrasi ve Adalet Gönüllüleri Anlatıyor

Vagus TV – New York Times İlanı

Your Middle East – It is official! Turkey is no longer a country of rule of law.

Diken – Demokrasi ve Adalet Gönüllüleri: Türkiye Artık Hukuk Devleti Değil

New York Times – Turks Protest New Internet Restriction, in the Streets and Online

The Telegraph – On the Campaign Trail with the Man Hoping to Deliver Erdoğan a Body Blow 

Wall Street Journal – Turkey Debates New Law to Control Web Users

Wall Street Journal – Türkiye Internet Yasasını tartışıyor

ZDF / Heute.de – Erdogans Feldzug gegen die Freiheit im Netz

Huffington Post – Where is Controversial Internet Censorship Heading in Turkey?

Screen Shot 2014-01-28 at 01.03.17 ÖS

 

 

CCTV – Michal Bardavid – Turkey’s Internet Censorship Bill

Screen Shot 2014-01-22 at 11.00.32 ÖÖ

 

 

 

27. dakikadan itibaren CNN Türk Başak Şengül ile Bugün’de detaylı açıklamalar.

CNN Türk Haber: “Bakan ve TİB Başkanı’nın kararına itiraz hakkı yok.”, Burçak Ünsal

http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-25798450

 

 

BBC – Turkey protests over government’s Internet usage law.

 

 

http://jn1.tv/breaking-news/turks-protest-draconian-draft-internet-bill.html

 

Jewish News One – Turks protest draconian draft Internet bill.

 

 

 

Mirgun Cabas'ta Burcak

 

Mirgün Cabas’la Her Şey Bölüm 1

Mirgün Cabas’la Her Şey Bölüm 2

 

 

Today’s Zaman – From Berlin Wall to Firewall, by Arzu Kaya Uranlı

AK Parti’den Internet’e büyük sansür – Koray Çalışkan  – Radikal

Internet Bakan izinli olacak – Tuğba Tekerek – Taraf

Tek TİB Internet – Hürriyet

Adalet bitti, Roboski Paydos – Erdal Güven – Taraf

Alo Internet, sesim geliyor mu? – Onur Baştürk – Hürriyet

Internet siteleri mahkeme kararı olmadan kapatılabilecek – Cumhuriyet

Screen Shot 2014-02-28 at 12.29.04 ÖS

 

TeknoSeyir –  Haftalık Gündem

TeknoSeyir – Yayın

INTERNET: Sansür Geliyor, Ekonomi Baltalanıyor, Yargı Denetimi Kalkıyor!

Ben 1Ülkemizde Internet üzerinden işlenen suçlarla mücadele konusunda özel hüküm getirme ve Avrupa Birliği mevzuatı ile uyum sağlama ihtiyaçları kabul tarihi 4 Mayıs 2007 olan 5651 Sayılı Internet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’la (“5651 Sayılı Kanun”) giderilmeye çalışılmıştır.

Ancak bir önceki yazımda belirttiğim gibi 5651 Sayılı Kanun son derece yetersiz kalmış ve özetle yanlış tanımlar getirmiş, katalog suçları yanlış belirlemiş, idareye yargılama gerektiren bir takım yetkiler vererek anayasal yetki gaspına sebebiyet vermiş, Uyar – Kaldır yöntemini çok yetersiz şekilde düzenlemiştir.

Nitekim bir önceki yazımda sebebine detayla değindiğim üzere Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne aykırılığı da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (“AİHM”) tarafından da tespit edilmiştir.

Yıllardır bizler dahil uygulamacılar, akademisyenler ve Internet aktörleri 5651 Sayılı yasanın ve ilgili mevzuatın düzeltilmesi için çok önemli girişimlerde bulunmuş, sayısız toplantılar yapmış, değişiklik tekliflerini ilgili makamlara iletmiştir. İyi niyetle tüm ülke bunların dinlenmesini ve bunun üzerine ülkenin ekonomik, sosyal, hukuki ve eğitim menfaatlerine yönelik adımlar atılmasını beklerken ne yazık ki dün gece yarısı itibarı ile bu beklentilerimizin sonu hüsran olmuştur.

7 Ocak 2014 Salı günü öğleden sonra TBMM Plan ve Bütçe komisyonunda görüşülmeye başlanarak, gece yarısına doğru Genel Kurul’a sunulma kararı alınan “Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı” isminde bir TORBA YASA’nın (“Torba Yasa”) 92. ile 108. Maddeleri ile 5651 Sayılı Kanun değiştirilecektir.

Zaten hemen her tarafında ciddi problemler olan 5651 Sayılı Kanunun, Torba Yasa ile getirilecek yeni hükümlerinin HEPSİ de çok ciddi problemlere gebe hatta bence Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilebilir niteliktedir.

MADDE İKİ:

Tanımlar başlıklı İkinci Madde’ye suç teşkil eden içeriğe aynı anda hem “erişimin engellenmesi” hem de bunu “içerikten çıkarma” önlem veya sonuçları bağlanarak bir karışıklık yaratılmıştır. Suç teşkil eden içeriğe erişimin engellenmesi korunmak istenen hukuki menfaat bakımından yeterli olabilecek iken içerikten çıkarma öngörülerek bir içeriğin global olarak tüm dünyadaki Internet alanında yok edilmesi sonucu doğurulmuştur. Bu durum Türk hukukunun uygulama alanı olan sınırlarımız yani hükümranlık alanımız dışına taşmaktadır. Bu şekilde bir zorunluluğa tabi olan hiçbir yabancı veya yerli yer sağlayıcı ülkemizde çok pahalı olan sunucular, bilişim alt yapıları, iletim ve iletişim altyapıları kurarak yatırım yapmaz. Bu yatırımı yaptıktan sonra Türkiye’yi merkez seçerek bölgesel veya global bir bilişim hizmeti (yer sağlayıcılık, sair hizmet sağlayıcılıkları, bulut bilişim, iletişim vs) vermez. Bu durum dijital ekonomimizi, ülkemizi bir bilişim yatırım cazibe merkezi olmaktan çıkaracak ve mevcut aktörleri de kaçıracaktır. Gelişmiş ülkelerde toplam ticaret hacminin %12’sine varan dijital ekonomi, ülkemizde saplandığı %1,5’ları aşması zorlaşacaktır.

Getirilen diğer tanımlar ile URL, Uyarı yöntemi ve Erişim Sağlayıcıları Birliği kavramları tanımlanmak istenmektedir. Bunlara aşağıda değineceğim.

MADDE ÜÇ:

Bildirim yükümlülüğü isimli Üçüncü Madde ile gerek yurt içinde, gerekse yurt dışında faaliyet yürütenlere Internet sayfalarında tespit edilebilen basit bir e-mail adresinden bile geçerli tebligat yapılabilmesi düzenlenmektedir. Bu durum gerek tebligat mevzuatımız ile gerekse taraf olduğumuz iki ya da çok taraflı uluslararası anlaşmalarla korunmaya çalışılan hukuki menfaatleri ve tebligat güvenliğini ihlal eder niteliktedir. Geçerli tebligata bağlanan süreler ve süreçler Internet üzerinde bulunan basit bir e-mail adresine gönderilecek bir e-mail ile sağlanması hukuki güvenliği derinden zedelemektedir. O e-mail’in gidip gitmediği, ulaşıp ulaşmadığı, ulaştıysa ne zaman açıldığı, açıldıysa tebellüğ yetkisi sahibi tarafından alınıp alınmadığı belli kayıt yöntemleri olmadan anlaşılamaz.

Kaldı ki yurt dışında bulunan bir hizmet sağlayıcıyı bu şekilde temerrüde düşürmek, bu şekilde hukuki sorumluluk doğurucu işleme ve yargılama usullerine (hak düşürücü süreler, zaman aşımları vs) tabi kılmak, bu süjelerin ülkelerinin kamu hukukuna da aykırı düşerek uygulanmaz hale gelebilir.

MADDE DÖRT:

Bu madde ile içerik sağlayıcı, idarenin talep ettiği bilgileri talep edilen şekilde idareye teslim etmesi ve idarece bildirilen tedbirleri alması öngörülmektedir. Hükmün içeriği talep edilen bilginin mahiyeti gibi talep usulü de bir kanundan beklenecek belirginlikte değildir. Bilginin hassas bilgi, şahsi bilgi, gizli bilgi, ticari sır ve sair çeşitleri vardır. Hangi bilginin hangi yöntemle talep edileceği, tedbirlerin ne olabileceği bireysel hakların ve mahremiyetin korunması, doğru uygulama için elzemdir. Bu kadar genel bir ifade hiçbir anlam vermemekte hiçbir sınır çizmemektedir.

MADDE BEŞ:

Yer sağlayıcıya iki yıla kadar içerik saklama yükümlülüğü getirilmesi suçla mücadele bakımından olumsuz değildir. Ancak maliyet artırıcı ve yatırımı olumsuz etkileyici yönü olur. Yine de suçla mücadele bakımından bu hükmü olumsuz karşılamıyoruz. Bununla birlikte bir yıl mı iki yıl mı kanun bunu göstermeli bu kadar küçük bir yıl gibi bir detayı yönetmeliğe bırakmamalıdır.

Bu madde ayrıca Yer Sağlayıcılar’ın bir yönetmelikle kategorize edileceğini öngörmektedir. O zaman burada genel tanımının dahi yapılması anlamsız kalmaktadır. Yer sağlayıcıların kimin tarafından çıkarılacağı dahi gösterilmemiş olan bir yönetmeliğe bırakılması Internet aktörleri arasında eko sisteme en fazla katkıda bulunan yer sağlayıcılarının önemine oranla  yanlış olduğu gibi, normlar hiyerarşisine de aykırıdır ve idareye gayrimakul bir takdir hakkı ve keyfi hareket alanı tanımaktadır. Kategorizasyon yapılacaksa da mutlaka sektörün aktörlerine ve hukukçulara danışılmalı, gelişmiş ve çağdaş ülkelerin hukukları çok detaylı olarak incelenerek bu kategorizasyon yönetmelikle değil Kanun ile yapılmalıdır.

İdare tarafından yer sağlayıcılara on bin ila yüzbin Türk Lirası arasında ceza verilmesi, Cezaların öngörülebilir ve orantılı olma prensibine aykırıdır. Ceza Mahkemeleri bile, alt veya üst sınırdan para cezası verirken fiilin tekerrürü, işlenme şartları, işleyenin durumu vb bir çok parametreyi göz önünde tutup, gerekçe göstermesi gerekirken idari bir kuruma hem fahiş, hem de keyfi olabilecek, arasında 10 kat farklı sınırlar arasında bir para cezası yetkisi verilmesi ceza politikaları tarafından da yanlıştır.

MADDE ALTI / A:

Kanun’a bu maddeyle tamamen yeni bir kurum tesis edecek şekilde Erişim Sağlayanlar Birliği getirilmektedir.  İronik bir biçimde Erişim Sağlayanlar Birliği’nin tek amacı ise erişimi ENGELLEMEKTİR! Böyle bir Birliğin kurulmasını icbar etmeden önce varlık sebebini, amacını, uygulamasını ve sonucunun değerlendirilmesi gerekirdi. Türkiye’de kaç tane gerçek anlamda erişim sağlayan vardır? Bunların piyasadaki hakimiyet oranları nedir? Herbirine gerekli alt yapıya katılmak zorunluluğu verilmiş olsa da bu katkı ve sorumluluk payı nasıl paylaştırılacaktır? En fazla gelir elde eden hâkim bir erişim sağlayıcı ile çok daha ufak bir erişim sağlayıcı nasıl olur da yatırımdan, alt yapıdan ve hukuki sorumluluktan eşit olarak mükellef tutulabilir? Bugün olmayan ancak bundan üç yıl sonra faaliyete geçecek bir erişim sağlayıcının durumu ne olacaktır, bu konulara nasıl katılacaktır?

Bu birliğe üye olmayana erişim sağlayıcılık lisansı verilemeyerek devlet eliyle sektör dışına itilmesi hem rekabet hukuku bakımından sorunlar doğurmaktadır hem de hem de böyle bir erişim sağlayıcının müktesep hakkını ihlal etmektedir.

MADDE SEKİZ:

Esas olarak sekizinci madde AİHM tarafından bundan bir yıl önce AİHS’nin 10. Maddesine AYKIRI bulunmuş, hatta “kanun olma” vasfını taşımadığı tespit edilmiştir. Bu itibarla zaten tamamen çağdaş ve doğru şekilde değiştirilmesi gerekmektedir. Uluslararası sözleşmelerle belirlenen standartlara göre ve Anayasamıza uygun şekilde değişmesi gerekirken Torba Yasa ile sekizinci madde daha da beter hale getirilmiştir.

Sekizinci madde ile öngörülen katalog suçlar dediğimiz liste tahdidi midir, tadadi midir? Bunlar dışındaki suçlar işleniyorsa, kanunun lafzından da anlayabileceğimiz gibi erişim engellenMEMELİ midir? Engellenecekse niye sadece engellenecek suç tipleri sayılmıştır ve niye diğerleri bunun içinde yoktur? Engellenmeyecekse niye uygulamada engellenmektedir? Bu sorular her zaman cevapsız kalmıştır.

Sekizinci maddede katalog suç olarak belirlenerek erişimin engelleneceği söylenen suç tiplerinin dışında terör suçları, mali suçlar (dolandırıcılık, zimmet,) bankacılık ve sermaye piyasalarına ilişkin suçlar, fikri mülkiyetlere ilişkin suçlar, hakaret suçu, kamu sağlığını ve kamu düzenini ihlal eden suçlar gibi çok daha ağır, yaygın ve gecikmesinde zarar doğacak olan suçlar hakkında erişim engellenmesine ilişkin hüküm bulunmamaktadır.

Yukarıda belirttiklerime mukabilen Torba Yasa ile nefret suçu adı altında bir suç tipi getirilmektedir ancak bu düzenleme ceza kanununda vardır. Buna rağmen bu hükmün sekinci maddeye getirilmesi (ve aşağıda değineceğim özel hayatın ihlali konusu) katalog suçlar dışında kalan suç tiplerinde erişimin engellenmeyeceği, içerikten çıkarma yapılmayacağı yönünde adeta kanun koyucunun niyetinin teyidi anlamına gelmektedir! (NOT: Nefret suçu konusu son metinden çıkarılmıştır.)

Katalog suçlar tamamen kaldırılması veya en azından doğru belirlenmesi gerekirken ceza hukukumuzda zaten var olan nefret suçunun tek başına tekrar katalog suçlara dahil edilmesi suçla mücadele amacına  ve devletin vatandaşını zarardan koruma görevine açıkça aykırılık teşkil etmektedir.

Diğer yandan, bir fiilin suç olup olmadığının tespiti suç ise failinin kim olduğunun tespiti ve bunun sonunda alacağı cezanın miktarının belirlenmesi ceza yargılamasını gerektirir.

Mevcut kanunda idareye müstehcenlik ve çocuk istismarı gibi iki suç tipinde re’sen içerikten çıkarma yetkisi verilmesi ve bunun yargı denetiminin dışında tutulması Anayasamıza ve ergler ayrılığına aykırı bir yetki gaspıdır.

MADDE DOKUZ:

Dokuzuncu maddeden yer sağlayıcılar bakımından hapis cezasının kaldırılması çok doğru fakat geç kalınmış bir düzenlemedir. Bütün bu teklif edilen değişiklikler içerisinde nafile bir şirin görünme çabasıdır.

Torba Yasa ile getirilecek değişiklikle, Internet üzerinden işlenen bir suçun mağduru olduğunu iddia eden kişi uyar – kaldır mekanizması dahilinde önce içerik sağlayıcısına, sonra yer sağlayıcısına gitmek yerine doğrudan  sulh ceza hakimine baş vurarak içerik ve yer sağlayıcısının aksiyon almasını engellemektedir.

Daha da vahim olanı, sulh ceza hakimi içerik sağlayıcısının ve yer sağlayıcısının haberi ve itiraz hakkı dahi olmadan vereceği içerikten çıkarma veya erişimin engellenmesi kararını Erişim Sağlayanlar Birliği’ne göndererek en geç dört saat içerisinde uygulamasını sağlayabilecektir.

Bu düzenleme içerik ve yer sağlayıcıları bakımından itiraz ve adil yargılanma hakkının gaspıdır.

MADDE DOKUZ / A

Kanun’a tamamen yeni getirilen, özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesi başlıklı düzenlemesiyle yine katalog suçlar içerisinde sayılmayan bir suçun ya da  haksız fiilin adeta katalog suç imişçesine hukuk ve yargılama güvenliğinden bağımsız olarak kolaylıkla içerikten kaldırılmasını sağlamak amaçlanmaktadır. Özel hayat alanı, ihlali ve zarar ve sonuçları benim için, sizin için ve örneğin bir Başbakan için veya Hülya Avşar için farklıdır. Müphemdir. Her bir münferit durumda durumun kendi şartlarına göre yargılamayla belirlenir. Bu hüküm aşağıdaki sakatlıklarının yanında yeni getirilen nefret suçu ile birlikte kanun koyucunun 5651 Sayılı Kanun’da gösterilen suç tipleri dışında erişimin engellenmesi kararı verilmemesini sağlama niyetinin adeta teyid etmektedir.

Burada da özel hayatının ihlal edildiğini iddia eden bir kişi veya kurum doğrudan idareye baş vurarak içeriğin engellenmesi tedbirinin uygulanmasını talep edebilir. İdare kendisine gelen bu talebi doğrudan Erişim Sağlayanlar Birliği’ne ileterek en geç dört saat içerisinde içerikten çıkarılmasını sağlayabilir. Görüldüğü gibi yine yargı tamamen devre dışı bırakılmıştır.

Ancak bu uygulandıktan sonra yirmi dört saat içinde sulh ceza hakiminin kararına sunulması lütfen öngörülmüştür. Eğer hakim idarenin kararını bozarsa idareye yine bir itiraz hakkı tanınmaktadır.

Bütün bu düzenlemeler sanki bir süs ya da dekorasyonmuşçasına içerikten kaldırma tedbiri Telekomunikasyon İletişim Başkan’ının veya  UDH Bakanı’nın doğrudan emri ile idare tarafından içerikten çıkarma işleminin doğrudan uygulanması öngörülmektedir. Başkan ve Bakan’ın bu emri ve buna göre yapılacak uygulama yargı denetiminin dışında bırakılmıştır!

Görüldüğü gibi zaten yetki gaspı içeren 5651 sayılı kanunu hepten hukuk devleti normları dışına çıkmaktadır.

SONUÇ:

Bu düzenleme bütün sektör aktörlerinden, üniversitelerden ve halktan adeta gizlenerek bir gün ansızın bir Torba Yasa teklifi olarak TBMM önüne gelivermiştir.

5651 Sayılı Kanunun yanlışlarını ve eksiklerini yıllardır Sayın Başbakan dahil herkese her ortamda anlatmış olmamıza, görüşmek, tartışmak, yardımcı olmak amacıyla yeni hüküm, düzenleme ve uygulama tekliflerini yazılı olarak iletmiş olmamıza rağmen ne yazık ki tüm bu girişimlerimiz tamamen göz ardı edilmiştir.

Bilişim ve teknoloji ülkesi olacağız, bilişim yatırımlarını artıracağız, Fatih Projesiyle teknolojiyi ilk öğretime indireceğiz derken var olan bilişim ve teknoloji yatırımlarını kaçıracak, zaten çok büyük belirsizlikler ve yanlışlar içindeki sektörü gerçek bir kaosa sürükleyecek bir düzenleme yapılmaya çalışılmaktadır. Müstehcenlik, nefret suçu, özel hayatın ihlali gibi kişiden kişiye, yerden yere, zamandan zamana değişebilecek münferit olarak her davada mahkelemeler tarafından ayrı ayrı ele alınması gereken en müphem kavramlar idareye filtreleme ve sansür bahanesi olarak sunulmakta ve yargı denetiminden çıkmaktadır. Yukarıda gerekçeleri ile belirttiğimiz üzere zaten ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmelere, Anayasaya ve erkler ayrılığına aykırı olan 5651 Sayılı Kanun düzeltilmesi gerekirken, ülkemizi hem ekonomik hem de hukuki bakımdan çok zor durumda bırakacak hükümler içerirken, diğer yandan da ne yazık ki tüm temel hak ve hürriyetleri de ihlal etmektedir.

Internet Üzerinden İşlenen Suçlarla Mücadelede Sorunlar ve Çözümleri

internet-access-basic-human-rightİfade hürriyetinin ve haber alma hürriyetinin temel birer insan hakkı olarak kabul edilmesinin ve bu ilkelerin evrensel insan hakları beyannameleri ile anayasalara girmesinin üzerinden uzun zaman geçti. Bu temel hak ve hürriyetlerin kullanılabilmesinin ve ekonomik insani gelişimde fırsat eşitliği gibi daha birçok faydası olan Internet’e erişim hakkı da artık günümüz dünyasının tartışmasız bir temel insan hakkıdır.

Avrupa Birliği müktesebatına (acquis communautaire) uymuş görünmek için süs kabilinden çıkarılan kanunların ve yapılan düzenlemelerin en karakteristiklerinden bir tanesi 5651 sayılı Internet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’dur (“5651 Sayılı Kanun”).

Ne yazık ki 5651 Sayılı Kanunun yorumlanması ve uygulanması mahkemeden mahkemeye farklılık göstermekte, kanunu uygulamakla yükümlü kurumlar tarafından çok sınırlı anlaşılabilmekte ve sonuç olarak uygulamasında büyük eksiklikler yaşanmaktadır. Konunun teknik mahiyetinin yanı sıra, itiraf etmeliyiz ki bazı çevrelerin bu kanunu işine geldiği gibi uygulamak ve haber alma hürriyeti ile ifade hürriyetini sınırlamak gibi niyetleri de gözlemlenmektedir.

Bu yönü ile 5651 Sayılı Kanun aynı zamanda haklı olarak akademisyenler ve sektör tarafından en çok eleştirilen yasal düzenlemelerden biri olmuştur.

Kanunun içerik ve uygulama olarak problemli kısımlarını anlatmadan ve bunların giderilmesine yönelik tekliflerimin “ana hatlarını” sunmadan önce herkesin anlayabileceği sadece birkaç net örnek sunmam faydalı olur.

youtube-censoredYouTube’a Türkiye’den erişim, 2007 ile 2010 yılları arasında verilen çeşitli mahkeme kararlarıyla toplamda iki yıl kadar engellenmişti. YouTube’un kapatılmasına sebep olan içerikler, dünyanın her yerinden ulaşılabilir iken, devekuşunun kafasını kuma gömmesi misali absürd bir biçimde sadece Türkiye’den ulaşılamaz hale getirilmiştir. (Daha da acısı ülkenin başbakanı DNS değiştirerek YouTube’a giriyor ve tüm ülkeye bu şekilde yasayı dolanmayı öneriyordu.)

Google Sites, her bireyin ve işletmenin tamamen ücretsiz olarak ve profesyonel yardım almadan kendi web sitesini kurmasına imkan sağlayan bir üründür. 2009 ortasına kadar ülkemizde milyonlarca kişi ve işletme Google Sites’ı hem web sitelerini kurmak için, hem de bu kurulmuş olan sitelerden faydalanmak için kullanmakta iken, Google Sites alanının (ürününün) tamamına erişim milyonlarca web sitesi içinde sadece tek bir sitede bulunan içerik sebebiyle tamamen engellenmiştir. Bir sabah uyandıklarında binlerce web sitesi sahibi sitelerine ulaşamaz olmuş, kullanıcılar binlerce siteden elde ettikleri içeriklere de ulaşamaz olmuştur.

Yargı süreci içinde bu karar en sonunda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (“AİHM”) önüne gelmiş ve AİHM 18 Aralık 2012 tarihli ve 3111/10 sayılı kararıyla, 5651 sayılı Kanun’un 8. Maddesinin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10. Maddesine aykırı bulmuş, kanunun demokratik hukuk devletinin sağlaması gereken hukuki korumayı sağlamadığını belirtmiş ve Türkiye’yi kınayarak, tazminata mahkûm etmiştir. Bu karara rağmen bu alana Türkiye’den erişim halâ yasaktır.

KAPAKRESMI_6246989794161127402013 senesi yaşananlar, özellikle Fazıl Say’ın bir retweet’den ötürü on ay hapis cezası alması, Gezi döneminde liselilere kadar yapılan Twitter göz altıları, Başbakan seviyesinde sosyal medyanın “en büyük baş belâsı” olarak değerlendirilmesi, Haziran’da çıkarılan Ulusal Siber Güvenlik Eylem Planı ile getirilmek istenen riskli otoriter uygulamalar, 19 Aralık 2013 tarihinde yayınlanan 2013 senesine ilişkin Google Şeffaflık Raporuna göre Türkiye’den gelen içerikten çıkarma talepleri geçen yıla oranla %966 artmış olması gibi  veriler ne kadar riskli bir yola doğru gitmeye gitmekte olduğumuzu açıkça göstermektedir. (Hepsi ile ilgili bu sitede değerlendirmeler bulabilirsiniz.)

Close up of lock and ethernet cablesİşte bu çok açık ve çarpıcı örnekler de göstermektedir ki, kanun ve uygulama çok ciddi sorunlarla doludur. Mevzuatımızı nasıl düzeltebiliriz ve yargımızı nasıl bu konuda belli bir noktaya getirebiliriz? Bu bizim derhal ele almamız gereken bir sorundur ve bir süredir yaptığım da budur.

Öncelikle herkesin anlayacağı dilden en önemli sorunları ifade edeyim:

1)    Ne yazık ki ülkemizde yer sağlayıcı dediğimiz, içeriği kendisi oluşturup yüklemeyen ancak sadece platformu sağlayan YouTube, Blogger, Blogspot gibi tüzel kişiler, uygulamada yazıyı yazan, videoyu çeken ve bunları platforma yükleyen içerik sağlayıcısı imişçesine sorumlu tutulmaya çalışılmaktadır.

2)    Yer sağlayıcılar için erişim engellememe halinde sebebine bakılmaksızın hapis cezası öngörülmektedir.

3)    Mevzuatımız yer sağlayıcı için platforma yüklenen içeriği denetleme yükümlülüğü öngörmemesine rağmen (sadece YouTube’da saniyede yüklenen 100 saatlik içerik nasıl denetlenebilir?!) mahkemeler uygulamada kanuna açıkça aykırılık teşkil edecek şekilde bu yönde kararlar verebilmektedir.

4)    Uyar – kaldır dediğimiz bir içeriğe erişimi engellemek üzere yargıya başvurmadan önce yapılacak ihbar sistemi çok muğlaktır ve uygulanmamaktadır.

5)    Müstehcenlik, hakaret suçu, siyasi söylem gibi kavramların yorumlanmasında standart bulunmamakta ve haber alma hürriyeti ile kamu yararı faktörlerinin değerlendirilmesinde sorunlar hissedilmektedir. Müstehcenlik gibi herkese göre farklı olabilecek bir kavram katalog suç tipi iken terör suçu, ağır mali suçlar, ticaret ve finans hayatını etkileyecek sermaye piyasası ve bankacılık suçları, kamu sağlığını ve düzenini etiliyecek suçlar gibi bir konuların katalog suçlar içinde bulunmaması anlaşılacak gibi değildir.

1104308Sorunların temellerini tespit ettikten sonra bunların nasıl giderilebileceğine ilişkin gerekli olduğuna inandığım yöntemlerin (bunların yeni madde teklifleri seviyesinde detayı hükûmete ve ana muhalefete sunulmuştur) ana hatları ise şöyledir:

1)    Yer sağlayıcı için öngörülen hapis cezası yaptırımı kaldırılmalıdır.

2)    Süreleriyle ve süreçleriyle detaylı bir uyar-kaldır yöntemi getirilmelidir.

3)    Yer sağlayıcının hukuki ve cezai sorumluluğunu doğuran şartlar daha detaylı düzenlenerek, makul olarak belirlenmelidir.

4)    8. Madde’de öngörülen (İdare’nin ve savcının erişimi engellemeye yönelik yetkileri gibi) düzenlemeler, AİHM tarafından öngörülen şartlara göre ve keyfi müdahaleleri ortadan kaldıracak şekilde kaldırılmalı veya tadil edilmelidir.

5)    Erişimin engellenmesi kavramının tanımı bütün bir alanın veya ürünün yasaklanması şeklinde değil, içeriğe ve spesifik bir URL’e erişime yurt içinden ulaşımın engellenmesi şeklinde tanımlanması gerekmektedir.

6)    İhtiyati tedbir kararlarına ilişkin düzenleme detaylanmalı, orantılılık ve makuliyet prensipleri çerçevesinde tadil edilmelidir.

7)    Kesinleşmiş kararların tebliğ ve uygulanmasına ilişkin süre ve süreçler detaylandırılmalıdır.

8)    Yer sağlayıcılar için dahi öngörülen tekzip (cevap hakkı) uygulaması, yer sağlayıcının içerik sağlayıcıya ait siteye girmesini gerektirir. Bu imkansızdır. Ancak şifresini kırması ve içeriği değiştirmesi ile mümkün olur. Bu da suçtur! Bir kanun suç işlemeyi şart koşar mı?! Bu sebeplerle yer sağlayıcı bakımından tekzip yayınlama yükümlülüğü kaldırılmalıdır.

9)    Yargı mensuplarımız Internet, Internet kullanımı, yer sağlayıcı, içerik sağlayıcı, erişim sağlayıcı ve sair kavramlar, konuya ilişkin mukayeseli hukuk ve içtihatlar konularında uzmanlaştırılmalı ve güncellenmelidir.

Türkiyemiz genç nüfusu, yeniliklere açık mentalitesi ve kolay adapte olan karakteri ile Internet eko-sistemini, bulut bilişim, elektronik ticaret, internet reklâmcılığı, e-devlet, elektronik finans ve bankacılık hizmetleri, elektronik eğitim hizmetleri gibi büyük fırsatlarıyla çok avantajlı biçimde kullanarak gerçek anlamda çığır açabilir.

sansursuz-internetFakat bu, hem bir mentalite değişimi, hem de bu eko-sistemin üzerinde serpilebileceği bir hukuk ve yargı altyapısı değişimi gerektirmektedir. Vatandaşı dijital okur-yazar yapmak, kendini dijital olarak maruz kalabileceği zararlı içerikten veya tercih dışı içerikten koruyabilir, Internet’ten faydalanabilir hale getirmek yerine, Internet’i ve sosyal medyayı sansürlemek, reşit ve mümeyyiz vatandaşı çocuk yerine koyarak Internet alanını onun adına şekillendirmek, Internet ve sosyal medya süjelerini hapisle ve sair yöntemlerle cezalandırmak, elektronik ticaret ve mahremiyet mevzuatlarını gereği gibi düzenlememek veya hiç çıkarmamak Türkiye’mizin önündeki tarihi bir fırsat olan “teknoloji devrimini” de önceki devrimleri kaçırdığımız gibi kaçırmak anlamına gelecektir.

Demokrasi ve Adalet Gönüllüleri Neye Gönüllü Oldu?

Yeni DAG BeyazSon söyleyeceğimi baştan söyleyeyim ki kimse öküz altında buzağı aramasın. Ülkemizde katılımcı ve çoğulcu demokrasiyi yerleştirmek, tüm canlıların yaşam hakkına saygılı sürdürülebilir bir ekonomik büyüme ve refah sağlayabilmek için altyapı olan adaleti, hukuk sistemini ve eğitim sistemini ıslah etmemiz gerekmektedir. Demokrasi ve Adalet Gönüllüsü her bireyin arzusu budur. Çabamız güvenilir bir adalet sistemi, Türkiyemizi nihayet rekabetçi bir dünya gücü yapabilecek bir eğitim sistemi, çoğulcu demokrasi ve sağlıkla sürdürülebilir olarak gelişen ekonomi elde etmek içindir.

Hepimiz, Türkiye’deki toplumsal ayrışmanın gerçek derinliğinin farkına ancak varıyoruz. Başbakan 7 Haziran 2013’te Kuzey Afrika gezisinden döndüğünden beri “kendi tebası” olarak gördüğü seçmenleri kutuplaştırmak için toplumun aslında çoğunluğu olan AKP seçmeni olmayanları acımasızca ve orantısızca başkalaştırıyor.Devamını oku